پیمایش تنگه لالون،قله برج،خلنوکوچک و بزرگ ،دریاچه خلنو و دره وارنگه رود
سرپرست : سلمان بهمن دار
تهیه کننده گزارش : رسول ایمانی
تاریخ اجرا : 14-15/03/1394
جلو دار: سلمان بهمن دار
عقب دار:جمشید مهر آور
اسامی حاضرین: سلمان بهمن دار،جمشید مهر آور،علی محمدی،حمید فرضی پور،رسول ایمانی و مهشید الماسی
مسیر دسترسی به منطقه صعود :تهران- بزرگراه شهید بابایی به سمت رودبار قصران و منطقه لالون
توپوگرافی قله خلنو: خلنو قله‌ای است در منطقهٔ البرز مرکزی و به ارتفاع ۴381 متر و پس از دماوند و علم کوه سومین قلل مرتفع البرز مرکزی هستند . خلنو، از جنوب به شمشک و رودبار قصران، از شمال به درهٔ رودخانهٔ وارنگرود، از شرق به دشت لار (محدوده لواسانات) و از غرب به وسیلهٔ خط‌الرأس هرزه‌کوه به درهٔ رودخانه کرج متصل می‌شود. این قله سرچشمه اصلی رودخانهٔ وارنگرود بوده که سرچشمه و منبع اصلی دریاچهٔ سد کرج است قله برج ، خلنو کوچک ، گردنه ورزآب و تیغه های ژاندارک که همگی ارتفاعی بیش از 4000 متر و دریاچه خلنو نیز در این پیمایش صعود شد
قلل همجوارخلنو : قله از طریق یال شمالی به قلل سرخرسنگ و میش چال و پالون غربی از یال شمال غربی به یخچال ،سرماهو و کمان کوه از یال جنوبی به خلنو کوچک و تیغه های ژاندارک و قله برج گردنه ورزآب و سرچال و از یال جنوب غربی به هرزکوه و شاخه شرقی پس از تشکیل قلل ورزا و جانستون به خرسنگ منتهی می شود.
پوشش گیاهی منطقه : منطقه از پوشش گیاهی متنوعی برخوردار است. گیاهانی همچون شبدر وحشی - بوک ( به زبان محلی ) - ترشک - بومادران - - گرز- کلیک ( گل رز زرد بسیار خوش بو که با آن مربا درست می کنند ) . کرزنگ ( که برای بیماری قند می گفتند خوب است )- جعفری وحشی و یا طبیعی - شوید وحشی - قارچ های بسیار بزرگ خوراکی - گلپر ( گلپر های این دره در خرداد ماه با ارتفاع نزدیک به یک متر و 40 سانت رشد داشتند)
پوشش جانوری : منطقه کاملا حفاظت شده و در فصول مختلف شاهد حیوانات گوناگونی مانند کل و بز – قوچ و میش از جمله حیات وحش این کوهستان ها هستند که در تعرض شکار نیز قرار دارند . همچنین خرس خاکستری و خرس قهوه ای نیز در این ارتفاعات دیده و حتی شکار هم شده است
وضعیت آنتن دهی موبایل : در منطقه هیچ کدام از اپراتور های نسل اول تا سوم دارای آنتن دهی نمی باشند
وضعیت آب در منطقه : آب مصرفی در طول مسیر بوفور یافت شده چشم های متعدد و آبشار زیبای لالون و چشمه تلخاب از ویژگی های این منطقه است
موقعیت های مناسب جهت کمپینگ و استراحت : در مسیر لالون به برج چشمه تلخاب و آبشار و گردنه ورزا و از مسیر خلنو به دره وارنگه رود ،دریاچه خلنو و گوسفند سرای متعدد و هم چنین دره شیر کمر مکان های مناسبی برای شب مانی هستند
نیاز به انجام کار فنی : عبور از تیغه های ژاندارک و یخچال های متعدد نیازمند مهارت می باشد
مسیر صعود
تابستان: مسیر رایج و تابستانی برای صعود به این قله، از روستای لالون واقع و آبشار لالون
است.البته برای دسترسی به خلنو از گردنه ورزآب نیز دو مسیر قله برج و ژاندارک و مسیر کاسه است
زمستان : مسیر زمستانی آن از روی خط الرأس سرکچال - برج می‌باشد.
شرح گزارش برنامه :
قبل از اینکه برنامه پیمایش خط الرس لالون ،برج- خلنو کوچک و بزرگ ،دریاچه ی خلنو و دره وارنگه رود را انتخاب کنم هوای منطقه را از سایت های مختلف بررسی کردم شرایط آب و هوایی جالب نبود بویژه وقتی سرپرست برنامه آقای سلمان بهمن دار باشد از دو چیز همواره باید مطمئن بود برنامه چالشی خواهد بود و دیگر اینکه صبح بسیار زود حرکت خواهید کرد از طرفی طول پیمایش مسیر در حدود 40 کیلومتر بود و برنامه دو روزه ،آب و هوای بارانی و... باعث می شد برای حضور در برنامه بسیار مردد باشم اما تصمیم به تماس و مشورت با سرپرست برنامه آقای بهمن دار گرفتم وقتی هدف اجرای برنامه را از وی جویا شدم تمام سناریو های قبلی را بدون هیچ تردیدی حذف و مصمم برای حضور در برنامه شدم چراکه هدف برنامه آنقدر ارزشمند و متعالی بود که حتی در طول هفته پیامک های که سرپرست با موضوعیت بدی آب و هوا ،احتمال عدم موفقیت برنامه ارسال می گردد باعث می شد تا بدلیل هدف ارزشمند اجرای برنامه برای حضورو شرکت در برنامه هیچ گونه تردیدی نداشته باشم .
طبق برنامه ریزی با حضور 6 نفر از همنورادان از میانجاده در ساعت 3:45 دقیقه عازم منطقه روستای لالون شدیم برای دسترسی به روستای لالون از بزرگراه شهید بابایی به سمت رودبار قصران و منطقه لالون رفتیم ،روستایی زنده و سرسبز با آب و هوای خنک به ارتفاع 2480متر. نام این روستا به جهت وجود گل های فراوان لاله در این منطقه، به این نام مشهور شده است و با گذشت زمان از لاله گون به لالون تبدیل شده است.این منطقه یکی از مناطق جذاب کوهنوردی در البرز مرکزی است و قلل سرکچال، برج، خلنو، گردنه ورزآب و تیغه های ژاندارک -که همگی ارتفاعی بیش از 4000 متر دارند از این دره قابل دسترس می باشند.
در ساعت 6 صبح بعد از عبور از کوچه پس کوچه های آسفالته لالون و عبور از پلی که در سمت راست قرار داشت به انتهای روستا رسیدیم و از پاکوب مالروی مشخصی که در سمت چپ رودخانه قرار داشت و از کناردرختان سیب و گیلاس ادامه مسیر دادیم. از مشخصه های مسیر در فصل بهار وجود گلپر های بزرگ و زیبا در ابتدای مسیر است که زیبایی خاصی به مسیر شروع می دهد.
مسیر شروع تا گردنه ورزآب همواره درخلاف جهت آب است. فروردین تا اواسط اردیبهشت بیشترین میزان حجم آب در رودخانه وجود دارد که معمولا ارتفاع آب بیش از یک متر می باشد .در مسیر شروع تا رسیدن به مسیر اصلی حداقل چهار بار باید از رودخانه گذر کرد .در ماه های پر آب به همراه داشتن دمپایی و شلوار ضد آب و اضافی ضرورت دارد چرا که با خیس شدن کفش ها ادامه مسیر دشوار خواهد بود .اما خوشبختانه با توجه به عمق کم آب در دو مسیر از الوار ها و تنه های درختان همنواردان قبلی استفاده و مسیر عبور را همواره کرده بودند و دو مسیر دیگر نیز بدلیل وجود یخچال که رودخانه در زیر آن جاری بود تیم را با چالش خاصی در عبور از رودخانه مواجه نکرد. اما همواره باید در صعود از این مسیر به دو نکته زمان بر بودن عبور تیم از رودخانه و تجهیزات مناسب برای عبور توجه داشت.
تجربه و جندین صعود که از این منطقه داشتم نشان می دهد که برای گذشتن از این رودخانه هر کس به یک طریقی عمل می کند که عده ایی از از روی سنگهای رودخانه عبور کرده و عده ایی دیگر کفش های خود را بیرون اورده و از روخانه گذر و برخی نیز از طنابچه انفرادی استفاده می کنند و این موضوع نشان می دهد که هنوز بسیاری از گروه ها تکنیک های عبور از رودخانه را نمی دانند و شاید فراگیری این تکنیک ها نیز برای خود من در کلاس های دره نوردی باشگاه ها میسر شد.
بعد از چهار بار عبور از رودخانه در سمت شرق قله ی جانستان را می بینید که بسیاری از کوهنوردان، برای صعود این قله ،روستای آب نیک را انتخاب و مسیر برگشت را از تنگه لالون انتخاب می کنند بویژه در فصل زمستان. با ادامه مسیر به چشمه در ساعت 7:50 دقیقه به تلخاب می رسیم از جمله نقاطی که برای شب مانی در این منطقه مناسب بنظر می رسد چشمه تلخاب است تلخاب با ارتفاع 3090 متر از سطح دریا محلی است که دارای چشمه آبی گازدار و نسبتا تلخ می باشد البته در حقیقت در این چشمه چهار مسیر آب وجود دارد که هر کدام از آنها دارای طعم و مزه خاصی هستند و این چشمه استراحتگاهی برای کوهنوردان است که ما برای صبحانه در ساعت 8 صبح کمی بالاتر از چشمه تلخاب توقف داشتیم . بعد از صرف صبحانه در ساعت 8.20 شروع به ادامه پیمایش نموده عبور کرده و به حرکت خود ادامه دادیم. تا به آبشار زیبای لالون رسیدیم که بسیاری از طبیعت دوستان این آبشار را به عنوان مسیر پایانی برنامه های طبیعت گردی انتخاب می کنند تا آبشار لالون در طول مسیر مشکلی از نظر دسترسی به آب وجود ندارد هرچند در طول دره مشرف به گردنه نیز برف آب های زیادی وجود دارد اما با توجه به فصل تابستان و آلودگی های میکروبی برداشت آب از آنها توصیه نمی شود بالای آبشار لالون منطقه مناسبی برای شب مانی است که امکان برپایی بیش از 10 چادر کنار هم وجود دارد.آبشار درارتفاع 3370 متر ازسطح دریا واقع شده است،برخی از گروه های کوهنوردی دراین محل چادرزده و شب را در آنجاس پری کرده بودند و با گفتگوی مختصری که با این همنوردان داشتیم و آنها با دانستن مسیر ما و دیدن کوله های ما بسیار تعجب می کردند.
از آبشار لالون به سمت گردنه ورزآب دو مسیر پاکوب وجود دارد. مسیر اول که به سمت شمال شرقی است و مسیر است طولانی، اما زیگزاک و با شیب ملایم .که این مسیر برای رسیدن به گردنه ورزآب انتخاب شد مسیر دوم که مسیر شمال غربی و به عبارتی در جهت قله برج است نزدیکتر اما با شیب تند تر است
ورزا که در اصطلاح بومی به «گاو نر» گفته می شد زیرا اگر از گردنه ورزآب به پایین دره نگاه کنیم دره بصورت یک کله گاو نمایاناست گردنه ورزا در ارتفاع 3970 متر از سطح دریا واقع است که در ساعت 11:15 دقیقه بدان رسیدیم در گردنه ورزآب دو مسیر برای صعود خلنو وجود دارد
مسیر اول که دشوار و زمان بر است رفتن به قله برج، گذر از روی تیغه های ژاندارک، خلنو کوچک و رسیدن به خلنو بزرگ که مسیر انتخابی ما بود
مسیر دوم رسیدن به گردنه ورزآب و رفتن از داخل کاسه خلنو است که در سمت شرقی قله می باشد (خط الراس خلنو به برج تقریبا شمالی- جنوبی است)این مسیر در ابتدا کمی سراشیب است و کمی هم از روی برفچال های باقی مانده باید گذشت اما برای رسیدن به خلنو بزرگ باید به یال اصلی رسید که آن مستلزم عبور از از یک شیب تند است. اما در تابستان و یا زمانی که تمایل به درگیری با سنگ نباشد مسیر دوم ایمن تر است نباید فراموش کرد که مسیر اول در فصل زمستان و اوایل بهار که احتمال بهمن وجود دارد مسیر ایمن تری است زیرا جهت باد های خط الرس برج به خلنو از غرب به شرق می باشد و نقاب های بهمنی در اوایل فصل بهار بوضوح در منطقه دیده می شود که با شکست آن بهمن به سمت کاسه خلنو جاری می شود.
مسیر برگشت از خلنو بزرگ شامل دو شن اسکی خوب است که مدت برگشت تا گردنه را به یک ساعت کاهش می دهد. و معمولا توصیه می شود که مسیر رفت از تیغه های ژاندارک و مسیر برگشت از داخل کاسه انتخاب شود.
از گردنه ورزآب تا قله برج عمده مسیر سنگلاخی است از گردنه ورزا ساعت 11:30 دقیقه به سمت قله شروع به حرکت کردیم در مسیر . پاکوب های مشخصی وجود دارد که مسیر را تا قله نشان می دهد. اما در فصل زمستان صعود در این مسیر با دشواری ها و گرفتاری در تله برفی ها همراه است. این پاکوب های در ابتدای راه از سمت راست یال صخره ای تا قله می باشد که بعد از مدتی به سمت چپ یال می رود و بخش زیادی از مسیر را در آن سمت طی می کند. بدلیل نوع مهندسی قله ،در قله همواره باد وجود دارد عمده بادها در این منطقه در راستای غربی- شرقی است.
از قله ی برج ،تیغه های ژاندارک .، خلنو کوچک و خلنوبزرگ در این خط الراس به ترتیب مشخص است و در پایین دست در ضلع غربی آن دریاچه خانو کاملا هویدا است. در مسیر گردنه به سمت قله برج دو مکان مناسب برای شب مانی در فصول بهار و تابستان وجود دارد.
در ساعت 13 به قله برج به ارتفاع 4296 متر با خواندن سرود ای ایران رسیدیم نوک قله هایی چون مهرچال ، هم هن ، جانستون ، خرسنگ ، پالون گردن ، رستم چال ، تیغه ژاندارک و خلنو ، از دوردستها به ما سلام می کرد. و پس از گرفتن عکس های یادگاری در ساعت 13:30 دقیقه به سمت تیغه های ژاندارک رهسپار شدیم علیرغم اینکه بسیاری از همنواردن که در قله برج حضور داشتند و ترس خاصی از عبور از تیغه های ژاندارک داشتند با دیدن شقایقی ها و اعتماد به نفس و روحیه مضاعف آنها نیز بدنبال ما برای عبور از تیغه های آمدند.
به نظر می رسد با توجه به تجربه عبور زمستانی و تابستانی که از این تیغه ها داشتم درباره میزان خطرناکی آنها اغراق شده است .نکته جالب اینکه ما نه تنها از این تیغه ها بدون هیچ گونه مشکلی عبور کردیم بلکه بعد از عبور ما دو گروه از مشهد و شهر کرد را نیز در عبور از این مسیر حمایت کردیم.
پیش بینی های هواشناسی حاکی از بارش 6 میلی متری برف و باران در ارتفاع خلنو در بعد از ظهر پنچشنبه و جمعه داشت بعد ار رسیدن به گردنه ورزآب حرکت ابرها از سوی قله آزاده کوه به خلنو کاملا مشهود بود بر روی قله برج که رسیدیم چشم انداز ابری آسمان حاکی از بارش را داشت بعد از عبور از تیغه های ژاندارک، صدای رعد و برق و ابرهای سیاه فضای پر از التهاب را ایجاد کرده بود سایر گروه ها تصمیم به برگشت گرفتند اما با توجه به سرعت بالای تیم و پبش بینی های خوب سرپرست به سوی قله خلنو حرکت کردیم که تیم آزادگان مشهد نیز در این مسیر به ما پیوستند.در ساعت14:10 دقیقه به قله خلنو بزرگ رسیدیم
ویژگی خاص قله وجود دو کاسه در قسمت غربی و شرقی است که در قسمت غربی تشکیل دریاچه خلنو را می دهد طوفان های ناگهانی و وجود نقاب های برفی بر لبه یال ها و درگیری با صخره های میان مسیر در دو طرف خط الرأس منتهی به قله در صورت وجود برف سنگین نیز از سایر ویژگی های خلنو است که این ویژگی کاملا از نمای قله و دیدن هر دو کاسه کاملا مشهود است .
سنگ چین خاص قله و رعد و برق های که شنیده می شدکه حکایت از بارش داشت بدستور سرپرست در کمترین زمان ممکن با گرفتن عکس از یک مسیر شن اسکی شروع به کاهش ارتفاع برای رسیدن به دریاچه خلنو استفاده کردیم که در همین زمان بارش برف شروع شد بعد از عبور از مسیر شنی از یک یخچال برفی شروع به فرود کردیم برف بیشتر و بیشتر و صدای رعد و برق هیجانی خاصی ایجاد کرده بود سرعت تیم فوق العاده بود در ساعت 15:25 دقیقه به دریاچه خلنو رسیدیم
دریاچه بسیار زیبا و مرتفع خلنو درمحیط کوچکی از دره یخچالی و در جناح شمالی غربی آن قراردارد. آب دریاچه منحصراً توسط برف چال های دیرپای جناح شمالی قلل هرزه کوه و جناح شمال غربی قلل خلنو کوچک وخلنو بزرگ وغرب قله سوزنی اسبی چال تأ مین می گردد.آب دریاچه درزمانی که گوسفنداران فشمی تا این حدبالا می آیند و در اثر استفاده این دامداران به مقدار زیادی گل آلوده می شود و تا اواخر شهریور ماه باقی می ماند.
با رسیدن به دریاچه خلنو دو اسکی باز را دیدیم که با دیدن شرایط بد آب و هوایی شروع به اسکی و کم کردن ارتفاع کردند برنامه ما شب مانی در کنار دریاچه بود با توجه به رعد و برق و بارش و زمان کافی که داشتیم تصمیم به کاهش ارتفاع بیشتری گرفتیم تا شب مانی ایمن تری داشته باشیم در طول مسیر سرپرست درباره خطرات رعد و برق و علایم آن و هم چنین عبور از یخچال نکات آموزشی را گوشزد کرد با کاهش ارتفاع بارش برف به باران تبدیل شد که خود نوید خوبی بود پس از کاهش ارتفاع مناسب و یافتن مکان ایمن در زیر باران در ساعت 16:15 شروع به برپایی چادر کردیم کفش ها و بسیاری از لباس های همنوردان خیس شده بود .
پس از برپایی چادر و تعویض لباس ها سرپرست شروع پیمایش را در روز بعد ساعت شش چها پنچ دقیقه صبح جمعه اعلام گردد تا ساعت 23 شب بارش ها بهاری ادامه داشت اما فضای دل انگیزی این بارش ایجاد گرده بود به ط.وری که بعد از برپایی چادر و تعویض لباس ها برای لذت از این فضای دوستان ساعتی را بیرون آمده و به تماشای شکوه خداوندی مشغول بودند
در روز اول ما در حدود 17 کیلومتر پیمایش داشتیم که 11 کیلومتر از لالون تا قله برج و 1.5 کیلومتر از برج تا خلنو و از خلنو تا محل شب مانی 4.5 کیلومتر بود .پبش بینی برنامه ما در روز اول 15 کیلومتر بود که با توجه به شرایط بد آب و هوایی پیمایش بیشتری را نیز داشتیم و چنانچه شرایط آب و هوا اجازه می دهد این پیمایش بیشتر نیز می شد.
روز دوم برنامه
هوای مطبوع و آسمان آبی حاکی از عدم بارش تا ظهر را می داد چرا که پیش بینی ها نیز نشان دهنده بارش در بعد از ظهر بود بنابراین تلاش تیم این بود تا قبل از بعد از ظهر به دره شیر کمر برسیم . در ساعت شش چهل پنچ دقیقه شروع به پیمایش به سمت دره وارنگه رود و دره شیر کمر که محل استراحت و ناهار اعلام شده بود کردیم در مسیر پیمایش از چندین یخچال با رعایت نکات آموزشی عبور کردیم در مسیر چندین چشمه وجود دارد که در برداشت از آنها احتیاط بایستی گردد بعضی از آنها حاصل برف آب می باشد که قابلیت شرب ندارند و برخی دیگر نیز ممکن است به فضولات حیوانی آلوده باشند بنابراین همواره در برداشت آب از چشمه ها باید از سرچشمه آب را تهیه کرد
در مسیر پیمایش به منطقه ای می رسیم که حالت دو راهی دارد که به دوآب معروف است که در حقیقت دو رودخانه در جهات مختلف در آن جاری است یک مسیر به سمت گردنه ورزآب است و مسیر دیگر به سمت دریاچه خلنو .
پس از دو آب در امتداد رودخانه جاری، از کاسه یخچالی شمال خلنو مسیررا ادامه داده و در شمال شرقی دو آب ، قلل کمانکوه و سرماهوو یخچال پدیدار هستند.
با پیمایش مسیر به ابتدای یال سوتک بزرگ می رسیم که یکی از مسیر های اصلی صعود سوتک بزرگ است که کمتر کوهنواردان از این مسیر به دلیل عدم آشنایی استفاده می کنند . در طول پیمایش دره، گوسفند سرا های متعدد و چهار چشمه وجود دارد که از نظر شب مانی و هم چنین دسترسی به آب کمترین مشکل در این زمینه وجود دارد در ساعت 12 ظهر به دره شیر کمر رسیدیم سرعت تیم فوق العاده بود پیمایش 18 کیلومتر در طی 5 ساعت با میانگین 3.9 کیلومتر در ساعت که گواه آمادگی و توان بالای تیم بود .دو ساعت در دره شیر کمر برای ناهار و تجدید قوا توقف داشتیم دره شیر کمر مسیر افتراقی صعود قلل سونک ،کمانکوه و آزاد کوه و محیط بانی است.
در طی توقف دوگروه نیر در این مکان توقف داشتند که برگشت از کمان کوه و گروه دیگر در مسیر برگشت از آزاد گوه بودند دره شیر کمر که به دره بید نیز معروف است معمولا محل استراحت است که بدلیل وجود چشمه گوارا، کوهنوردان آن را برای استراحت انتخاب می نمایند در ساعت 14 شروع به ادامه پیمایش کردیم کمی جلوتر از دره شیر کمر مسیر صعود قله سرخاب معلوم است در این مسیر یک چشمه گوارا نیز وجود ارد در ساعت 15 به روستای زیبای وارنگه رود رسیدیم .
در روز دوم در حدود 21 کیلومتر ما پیمایش مسیر داشتیم که از محل شب مانی تا دره شیر کمر حدود 18 کیلومتر و از دره شیر کمر تا روستا 3 کیلومتر بود.
این منطقه فاقد آنتن می باشد پیش بینی سرپرست این بود که ما زودتر از ساعت 19 به وارنگه رود نمی رسیم بسیاری از گروه ها این برنامه را در 3 روز انجام داده بودند اما پیمایش 38 کیلومتر با کوله های با وزن 20 کیلو گرم در روز اول که همراه بارش بود کاری فوق العاده بود که این صعود را در ذهن همه ما خاطره انگیز می کند.
در پایان از سرپرست خوب و دوست داشتی برنامه که نقش بزرگی در این صعود فوق العاده داشتند تشکر می کنم.
