سرپرست : حسین شاهینی - سلمان بهمن دار
غار سم
برنامه مشترک باشگاه شقایق کرج و باشگاه دماوند تهران
سرپرست برنامه : حسین شاهینی - باشگاه دماوند
سرپرست تیم شقایق : سلمان بهمن دار
تاریخ اجرا : 15 تا 17 خردا 97
اعضاء باشگاه شقایق : سلمان بهمن دار ، علی حاجیلو و علی محمدی
مهمان : فرید صفری و سحر تبریزی
تجهیزات مورد نیاز فردی برای اجرای برنامه :
هارنس غارنوردی
کرول و تسمه تورس
یومارو پارکاب و ابزار فرود
کلاه مناسب و پنتین
چکمه غارنوردی
لباس یکسره و دستکش مناسب
هدلامپ مناسب و باطری اضافی
کیت بقا و کیف کمک های اولیه مشتمل بر الکل جامد و پتو نجات و فندک
آب و تغذیه مناسب برای داخل غار
دستمال مرطوب و ژل یا اسپری ضد عفونی کننده
نایلون مشکی برای لباس و کفش و دستکش بعد از برنامه غار
تجهیزات عمومی و گروهی مورد استفاده:
حدود 600 متر طناب و 80 ع کارابین پیچ
غار سُم در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا قرار دارد و دارای یک دهانه می‌باشد. این غار در نزدیکی قله کوه خواجه قنبر (امامزاده بالای کوه) در منطقه نامیج روستای نام نیک بخش گالیکش شهرستان مینودشت قرار گرفته است. غار سُم از جنس آهک می‌باشد که بر اساس جریان آب از داخل سنگ‌های آهکی بسط و گسترش یافته است. دهانه این غار در یک محوطه باستانی قرار دارد و در داخل غار بقایای سفال مربوط به دوران کهن و اسکلت‌هایی دیده شده است. در دهلیزهای آغازی این غار نیز بقایای اسکلت انسانی موجود است.
غار سم؛ چهارمین غار عمیق کشور می‌باشد.
و با توجه به بحث امکان امداد رسانی اولین غار خطرناک ایران به شمار می آید
نام این غار (سُم) در زبان محلی به معنای حفره و غار می‌باشد.
تحقیقات درباره قدمت غار سم هنوز به نتیجه قطعی نرسیده اند اما نمونه های کشف شده از جمجمه انسان و حیوانات در این غار نشان دهنده قدمت بالای آن است. شاهد این ادعا کشف اسکلت خفاشی است که 10 برابر بزرگتر از اسلکت خخفاش های معمولی به نظر می رسد. خفاش های این غار تقریبا از بین رفته اند و جالب اینکه اکثرا اسکلت ها در یک نقطه جمع شده اند. اما این استخوان ها تنها نشان زندگی در غار نیستند. نوعی پروانه خاص هم تا چاه چهار وجود دارد که دیواره های این غار آهکی را پر کرده اند.
تیم ما ساعت 5:30 پانزدهم خرداد از کرج حرکت خود را آغاز کرد و ساعت 15 به روستای نام نیک و منزل آقای وزیری رسید. آقای وزیری که سالهاست میزبان غارنوردانی است که به منطقه می آیند با رویی گشاده و خلوصی مثال زدنی در رفتارش پذیرای ما شد. قرار بود با تراکتور ایشان به محل کمپ حرکت کنیم بارها رو در بخش باربند پشت تراکتور بستیم و به سمت کمپ حرکت کردیم . یکی از چالشهای جالب برنامه همین تراکتور سواری در مسیر پر پیچ و خم روستا تا محل کمپ هست . شیبهای تند ، محل نامناسب روی تراکتور و جا خالی دادن برای شاخه های درختان در مسیر و البته مسیری زیبا و چشم نواز از ویژگیهای این مسیر 6.3 کیلومتری بود که طی یک ساعت پیموده شد و ما ساعت 18 به محل کمپ تیم باشگاه دماوند در نزدیگی دهانه غار رسیدیم.
تیم باشگاه دماوند به سرپرستی جناب آقای شاهینی از روزهای قبل در منطقه حضور پیدا کرده بودند و در حقیقت زحمت اصلی طناب ریزی رو هم انجام داده بودند که لازم هست اینجا از طرف اعضاء باشگاه شقایق از این عزیزان و آقای شاهینی مراتب سپاسگزاری بابت اینکه پذیرای ما بودند رو اعلام کنیم.
پس از خوش و بش با دوستان نسبت به برپایی چادرها و جاگیری لوازم و تجهیزاتمون اقدام کردیم و قبل از خوردن شام و رفتن به چادرهامون از اطلاعات دوستان در خصوص غار بهره بردیم. همچنین با توجه به فاصله کم محل کمپ تا دهانه غار قبل از تاریکی هوا بازدیدی از دهانه غارهای سم و نیک داشتیم.
دوستان باشگاه دماوند روز قبل تا چاه 15 طناب ریزی کرده بودند و تعدادی کیسه طناب هم تا چاه سوم برده شده بود ساعت 6 صبح روز بعد از خواب برخاستیم و بعد از صرف صبحانه ساعت 7 صبح با لوازم شخصی و باقیمانده کیسه طنابهای وارد غار شدیم.
تیم ورودی به غار در قالب سه تیم جدا از هم وارد غار شد. بخش ابتدای غار کاملا عادی و نرمال است و نکته بارز آن هوای سردی است که در همان ابتدا به صورت میخوره و بیانگر هوای سرد داخل غار است. اما بعد از دقایقی از ورود مسیر عادی غار جای خود را به دالانهایی بسیار باریک و صعب العبور می دهد. عبور از این دالانها و دهلیزهای تنگ یکی از چالشهای اصلی این غار محسوب می شود و درجه خطرناکی این غار به دلیل همین دالانهاست که در صورت بروز هر گونه آسیب در میان آن و یا در چاههای بعد از آن امکان هر گونه حمل مصدوم را غیر ممکن میسازد و نکته ای که در این غار دوستان همنورد گاها با لحنی طنز بیان میکنند که " اگه اتفاقی برات بیفته باید وایسی تا خوب بشی و بعد از غار بیرون بیای" میتواند در صورت سهل انگاری به مساله ای بحرانی تبدیل شود.
عبور از این دالانهای تنگ نیازمند دقت ، صبر و حوصله و عبور توام با فکر است . زمان عبور از این مسیر که گاها در برخی گزارشها اغراق شده بسته به توان افراد و تکنیکهای عبور و اشراف به مسیر می تواند متفاوت باشد . ما که در این برنامه مجبور به سه بار رفت و برگشت در این مسیر شدیم در دفعات بعدی زمان بسیار کمتری را به دلیل آشنا شدن به مسیر صرف کردیم.
نکات مهم در این مسیر :
1. استفاده کردن از لباسهایی که فاقد هر گونه زائده و یا جیبی باشند که در گیر شده و موجب پارگی لباس شوند.
2.توصیه می شود هارنس و تجهیرات فنی در انتهای این مسیر پوشیده و نصب شود.
3. در برخی جاها که دالانها مرتفع شده و حالت طبقاتی می گیرند پیدا کردن مسیر از روی رد پاها کمک کننده است.
این مسیر و دالانهای تنگ قبل از چاه اول و بین چاه دوم تا سوم وجود دارد.
وقتی به ابتدای چاه اول رسیدیم هارنس را پوشیدیم و با نصب لوازم فنی و کنترل وضعیت یکدیگر فرود را آغاز کردیم.
نکات مربوط به طول چاهها و نوع مسیر در نقشه های ذیل گزارش موجود است. با در نظر گرفتن برخی چاههای کوچک که گاها به صورت دست به سنگ صعود و فرود آنها انجام می شود و یا در نظر نگرفتن آنها تعداد چاههای این غار 21 و یا 24 چاه تلقی می شود.
در انتهای چاه دوم بقایای اسکلت یک انسان وجود دارد که پیشتر از این دارای جمجمه بود که در سالهای اخیر مفقود شده .بر اساس نظر دوستان بر مبنای تشکیل لایه آهکی بر روی استخوانها این اسکلت حداقل مربوط به 100 سال گذشته است.
از چاه سوم به بعد درگیری با آب و ریزش آب در زمان فرود و صعود محسوس تر می شود. تیم اول که با حضور آقای شاهینی جلوتر از همه بودند با حمل طنابهای بار گزاری شده در انتهای چاه سوم نسبت به طناب ریزی باقیمانده چاه تا چاه نوزدهم اقدام کردند در تیم دوم هم ما به دنبال آنها فرود را ادامه دادیم و تیم سوم تا چاه ششم فرود آمده و بازگشتند.
ساعت 9:30 به سر چاه نوزدهم در عمق 270 متری رسیدیم و دیدم که دوستان تیم اول با برپایی یک کمپ موقت و روشن کردن شمع وارمر سعی کرده بودند از سرما محیط خود را در امان نگه دارند. دما هوا در اینجا به طور محسوسی کاهش می باید صدای ریزش آب بیانگر وجود آبشاری در راستای فرود چاه 19 است.
با وجود علاقه و توان لازم برای ادامه مسیر من و آقای محمدی با کمال میل نظر آقای شاهینی مبنی بر بازگشتمان را پذیرفتیم. آقایان شاهینی ، شمالی و بهمن دار برای ادامه مسیر فرود خودشان را آغاز کردند و ما راه صعود را در پیش گرفتیم تا برای کمک در جمع کردن طنابها و خروج کیسه های طناب از چاهها به تیم کمک کنیم.
برخی دهانه های چاهها در نقطه شروع کارگاه کمی سخت گذر هستند که نیازمند صبوری و حوصله در عبور از آنهاست.
در راه بازگشت بین چاه سوم و دوم 3 نفر از دوستان باشگاه دماوند در حال ورود به غار بودند تا در جمع آوری و حمل کیسه طنابها به تیم پیشرو کمک کنند . کار تیمی در غارنوردی بسیار حائز اهمیت تر از سایر رشته های کوهنوردی است و پیمایشهایی اینچنینی نیازمند تفکر تیمی است.
ساعت 13 به بیرون غار رسیدیم . لباسهایمان که کاملا خیس و تا حدی پاره شده بود را تعویض کردیم و پس از استراحت و صرف ناهار من به همراه آقای محمدی ساعت 15:30 وارد غار شدیم و در انتهای دالانها و دهلیزهای تنگ منتظر تیم شدیم تا در حمل کیسه های طناب کمک کنیم ولی بعد از دوساعت انتظار و با وجود لباسهای خیس و سرمای غار و علیرغم چرخیدن و حرکت مستمر در محل کوچک استقرار ، کم کم خطر هایپوترمی ما جدی تر می شد که تصمیم به خروج از غار گرفتیم.
پس از خروج از غار ساعتها منتظر تیم برای خروج از غار بودیم و چندین بار به غار مراجعه کردیم تا اینکه در ساعت 21 با خروج اولین نفر که آقای شاهینی بود نگرانی مان رفع شد. کلیه نفرات تا ساعت 23 از غار خارج شدند . کلیه طنابها تا سر چاه سوم آورده شده بود و انتقال آنها به بیرون غار به فردا واگذار شد.
روز سوم از خواب بیدار شدیم و یک تیم ساعت 8 وارد غار شد و طنابها تا ساعت 10 از غار خارج شد و با جمع آوری طنابها و تجهیزات نسبت به تفکیک و جمع آوری آنها اقدام شد. دوستانمان در باشگاه دماوند قصد داشتند تا به پیمایش غار نیک هم بپردازند ولیکن برنامه ما به اتمام رسیده بود و تیم ما با تراکتور آقای وزیری ساعت 10:45 راه بازگشت را در پیش گرفت و ساعت 12 به روستا رسیدیم . مجددا مورد لطف و پذیرایی خانواده آقای وزیری قرار گرفتیم و ساعت 14 حرکت کردیم و ساعت 9 شب به کرج رسیدیم.
باز هم یادآور می شوم که بیشتر زحمت طناب ریزی و جمع آوری طناب در این برنامه توسط دوستان باشگاه دماوند به سرپرستی آقای شاهینی صورت گرفته بود و یک بار دیگر از زحمات این عزیزان و از اینکه با لطف پذیرای ما بودند از طرف همه تیم تشکر میکنم.
همچنین از سرپرست تیم شقایق آقای بهمن دار بابت همه زحماتی که تقبل کرد و اینکه مدتها برای اجرای این برنامه زحمت کشیدند و برنامه ریزی کردند هم سپاسگزاریم.حضور مربی توانمند آقای فرید صفری هم در این برنامه مایه قوت قلب ما بود.
